Δήμος Πασαρώνος
Θέση
Βρίσκεται στο κέντρο του Νομού Ιωαννίνων, ΒΔ της Λίμνης Παμβώτιδας και η έδρα του, Ελεούσα, απέχει από την πόλη των Ιωαννίνων 7 km.
Συνορεύει με τους Δήμους Ιωαννίνων, Περάματος, Εκάλης, Ζίτσας, Ευρυμενών, Μολοσσών, Δωδώνης και Μπιζανίου.
Αποτελείται από τα Δ.Δ. Αγ, Ιωάννη, Αναργύρων, Άνω Λαψίστας, Βαγενητίου, Βουνοπλαγιάς, Γραμμένου, Ελεούσας, Ζωοδόχου, Κάτω Λαψίστας, Λοφίσκου, Λόγγου, Μ. Γαρδικίου, Νεοχωρίου, Περάτης, Πετραλώνων, Πολυλόφου, Ροδοτοπίου. Ο πληθυσμός του είναι 8.500 χιλ. κάτοικοι. Διασχίζεται από τις εθνικές οδούς Ιωαννίνων - Κοζάνης και Ιωαννίνων - Ηγουμενίτσας. Στον Άγιο Ιωάννη, βρίσκεται το αεροδρόμιο Ιωαννίνων που συνδέει την περιοχή με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Ο Δήμος πήρε το όνομα του από την αρχαία πόλη Πασσαρώνα που ήταν η πρωτεύουσα των Μολοσσών. Τα μεγάλης ιστορικής αξίας ερείπια της ακρόπολης της βρίσκονται στη θέση Καστρί του Μ. Γαρδικίου, ενώ η πόλη εκτείνονταν μέχρι τις παρυφές του λόφου Εμορφάδες στο Δ.Δ, Ροδοτοπίου όπου βρίσκονται και τα ερείπια του σημαντικού ναού του Αρείου Δία.
Σημαντικά ευρήματα προϊστορικής, κλασικής και Ρωμαϊκής περιόδου βρέθηκαν σε πολλές περιοχές του Δήμου. Η περιοχή ήκμασε κατά τη Μεσαιωνική βυζαντινή περίοδο κυρίως όμως στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Μνημεία αυτής της εποχής είναι διάφοροι ναοί στα Δ.Δ. που είναι σημαντικής αρχαιολογικής αξίας.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η λίμνη της Λαψίστας και ο εύφορος κάμπος της είχε μεγάλη αξία για τα οικονομικά των Πασάδων. Κατά την περίοδο αυτή αναπτύχθηκαν κινήματα για την ανεξαρτησία, είτε ένοπλα κατά του Πασά των Ιωαννίνων, είτε με τη μορφή της άρνησης φόρων και παράδοσης στον πασά. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής είχαν μυηθεί στην οργάνωση «Ηπειρωτική Εταιρεία» και ίδρυσαν και οργάνωσαν τις πρώτες ένοπλές ομάδες.
Στη σύγχρονη ιστορία στην περιοχή του Δήμου αναπτύχθηκε σημαντικό αντιστασιακό νήμα. Τη συμμετοχή του κόσμου στο ΕΑΜ και τα ένοπλα τμήματα του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, εκδικήθηκαν οι Γερμανοί με την εκτέλεση από τα ΕΣ-ΕΣ πολλών πατριωτών.
Σήμερα οι κάτοικοι ζουν με τους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής, με αξιόλογα ήθη και υπέροχα έθιμα, με τα τραγούδια και τις λαϊκές δοξασίες και είναι πάντα πρόθυμοι να προσφέρουν την παραδοσιακή φιλοξενία σε κάθε ξένο που θα βρεθεί στο χωριό τους, προσφέροντας του ένα ποτήρι τσίπουρο ή κρασί από τα τοπικά αμπέλια και ένα κομμάτι πίτα που οι νοικοκυρές ακόμα φιλεύουν όταν θέλουν να περιποιηθούν τον ξένο. Το πόσο
οι ντόπιοι αγαπούν τον τόπο τους γίνεται φανερό από τα όμορφα σπίτια, με τους φροντισμένους κήπους, αλλά και από τις βρυσούλες που περιμένουν κατά μήκος του δρόμου για να μη λείψει ποτέ το δροσερό νερό στους ταξιδιώτες.
Το οδικό δίκτυο του Δήμου είναι σε καλή κατάσταση και βοηθά τους επισκέπτες να γνωρίσουν τον τόπο.
Πολλές θρησκευτικές γιορτές και πολιτιστικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στα χωριά του Δήμου. Εκτός από αυτές, τις πολιτιστικού περιεχομένου, όπως εκθέσεις ζωγραφικής, βιβλίου, θεατρικές παραστάσεις, γιορτές για την Πρωτομαγιά και την ειρήνη, γιορτή πατάτας στο Ροδοτόπι, λαϊκά αποκριάτικα δρώμενα και φωτιές (αλαούζες), γίνονται πολλές γιορτές και πανηγύρια στη γιορτή των τοπικών εκκλησιών όπως του Αγ. Γεωργίου στην Ελεούσα, της Πεντηκοστής στο Ροδοτόπι, του Αγ. Πνεύματος στο Γαρδίκι, της Παναγίας στη Βουνοπλαγιά, της Ζωοδόχου Πηγής στη Ζωοδόχο, του Αγ. Κων/νου στην Κάτω Λαψίστα, της Αγ. Παρασκευής στα Πετράλωνα και στο Γραμμένο κ.ά..
Είτε για να ψυχαγωγηθεί στις διάφορες εκδηλώσεις και στα πανηγύρια, είτε για να επισκεφτεί και να γνωρίσει διάφορα μνημεία όπως είναι οι αρχαιολογικοί χώροι, εκκλησίες, μοναστήρια, λαογραφικό μουσείο, βιβλιοθήκη, είτε για να απολαύσει μια υπέροχη εκδρομή στη φύση, όπως είναι τα εικονίσματα, ή τα κατάφυτα Γραμμενοχώρια, αξίζει ο επισκέπτης να φτάσει στην περιοχή μας.
