Ομιλία Αν. Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Γιάννη Μουζάλα στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Σάμο
Η ομιλία του Αν. Υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Γιάννη Μουζάλα στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Σάμο. Κύριε Δήμαρχε της Σάμου που μας φιλοξενείτε, κύριε Πρόεδρε της ΚΕΔΕ που διοργανώσατε αυτό το συνέδριο που ελπίζω ότι θα είναι παραγωγικό, κύριε Πρόεδρε της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, κύριε Πρόεδρε του ΠΟΤΑΜΙΟΥ, εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε όλους τους Βαθμούς, κυρίες, κύριοι.
Πού βρισκόμαστε; Από πού ξεκινήσαμε; Να πω εισαγωγικά, πάρα πολύ γρήγορα: Αν δεν υπήρχε ο πόλεμος και η ανισοκατανομή, δεν θα ήμασταν εδώ σήμερα, θα ήμασταν στις παραλίες. Δεν χρειάζεται ανάλυση αυτού του πράγματος, το ξέρουμε.
Ο πόλεμος λοιπόν, η ανισοκατανομή του πλούτου, η φτώχεια, οι κλιματικές αλλαγές δημιούργησαν το μεγαλύτερο ρεύμα προσφύγων και μεταναστών μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τώρα βλέπουμε να αντιμετωπίζει και η Ιταλία πολύ μεγάλες ροές…
Στο πείσμα όλων μας, και εμένα, γινόμαστε πάντα σοφοί εκ των υστέρων. Στην ώρα του κανείς δεν γίνεται. Η Ευρώπη πρώτη φορά ασχολήθηκε με τη σοβαρότητα που το θέμα είχε, τέλη Αυγούστου. Ήταν η πρώτη σύνοδος, εκεί προς το Σεπτέμβρη που πήγα εγώ σαν Υπηρεσιακός Υπουργός τότε.
Από το ψάξιμο που έκανα όλο αυτόν τον καιρό, όλο αυτό το διάστημα υπάρχει μονάχα μία μελέτη του ΝΑΤΟ που βάζει κάποιες προδιαγραφές. Σήμερα όλοι λέμε: πώς και δεν το είδαμε; Δεν το είδαμε όμως. Δεν το είδαμε στο μέγεθος το οποίο είχε. Το πρόβλημα ξεκίνησε. Η Ευρώπη δεν μπόρεσε να απαντήσει. Ενώ ο Γιούνκερ βγήκε αμέσως με τρεις πυλώνες που θα μπορούσαν να είναι ευρωπαϊκή λύση, η Ευρώπη φοβήθηκε, άρχισε να αντιδρά σαν εθνικά κράτη και όχι σαν ενωμένη Ευρώπη.
850.000 άνθρωποι, οι 600.000 από τον Σεπτέμβριο μέχρι τη συμφωνία Ευρώπης - Τουρκίας. Θα ήταν άδικο να συγκρίνει κανείς το '14 με το '15 και το '16. Θα ήταν άδικο να λέει κανείς ότι το '14 το είχαμε λυμένο, το '16 δεν το λύσαμε. Και νομίζω ότι αυτό μπορεί κανείς να το καταλάβει εύκολα.
Το πρόβλημα όταν ξεκίνησε ήμασταν απροετοίμαστοι. Ξαφνιαστήκαμε. Υπήρξε μία σταδιακή εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία ακολούθησε την ανάπτυξη του φαινομένου με επιτυχία. Το ίδιο νομίζω και η κεντρική κυβέρνηση. Ξέρετε κάτι, νομίζω ότι αδικεί την προσπάθεια που έκανε η Τοπική Αυτοδιοίκηση το να επικαλείται την απουσία της κεντρικής κυβέρνησης, σάμπως η Αστυνομία δεν είναι, το Λιμενικό δεν είναι, τα νοσοκομεία δεν είναι, τα καράβια που άδειαζαν τους πρόσφυγες από τα νησιά δεν είναι; Νομίζω ότι έχει γίνει τόσο καλή δουλειά από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που δεν χρειάζονται τέτοιου είδους «αδικίες», σε εισαγωγικά.
Ελλείψεις υπήρχαν παντού. Προχωρώντας, γινόμασταν σοφότεροι. Διαχειριστήκαμε το πρόβλημα μέχρι την συμφωνία με την Τουρκία με έναν τρόπο που με εξαίρεση τα νησιά, όχι όλα τα νησιά. Τα τέσσερα νησιά τα συγκεκριμένα (Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο). Με εξαίρεση την Αθήνα, το Παλαιό Φάληρο, το Γαλάτσι, το Ελληνικό και την Ειδομένη, εάν δεν υπήρχε η τηλεόραση, οι Έλληνες δεν θα ήξεραν ότι υπήρχε προσφυγική κρίση. Αυτό δεν είναι αυταρέσκεια, είναι μια πραγματικότητα. Σκεφτείτε το.
Τι έδειξε μέχρι τώρα, πριν φτάσουμε στη συμφωνία; Τι έμαθα εγώ; Τι έμαθε η κυβέρνηση, τι έμαθε η Τοπική Αυτοδιοίκηση; Ότι δεν είχαμε τα εργαλεία. Εννοώ νόμους που να διευκολύνουν τη χρηματοδότηση, οικονομικές συνθήκες, ώστε να διευκολυνθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Το κρατάμε. Το κρατάμε γιατί πρέπει να το λύσουμε.
Οφείλω να ομολογήσω ότι είχα μία εξαιρετική συνεργασία. Και ξέρετε κάτι; Αυτό το οποίο γίνεται γνωστό δημόσια, είναι οι διαφωνίες μας. Αλλά εγώ επικαλούμαι εδώ πέρα τους εξαιρετικούς Δημάρχους και Περιφερειάρχες που συνεργάστηκα και νομίζω ότι θα επιβεβαιώσουν ότι το κύριο σημείο μας ήταν η συνεργασία μας και όχι οι διαφωνίες μας.
Αυτό το διάστημα γινόταν ένα φοβερό παιχνίδι ενάντια στη χώρα μας στην Ευρώπη. Νομίζω ότι σε αυτό το παιχνίδι υπέκυψε - όχι άγρια πολύ, οφείλω να το ομολογήσω - και η αντιπολίτευση. Και θέλω να πω εδώ ότι αν δει κανείς με τι οξύτητα γίνεται η αντιπολίτευση στα άλλα θέματα, είναι μία επιτυχία του πολιτικού κόσμου που στο μεταναστευτικό η αντιπολίτευση γίνεται σε πολύ πιο χαμηλούς τόνους και αν έχω και εγώ μία συμβολή σε αυτό, είμαι πάρα πολύ χαρούμενος.
Η Ευρώπη μας κατηγορούσε ότι φωνάξαμε τους πρόσφυγες να έρθουν. Δεν τους φωνάξαμε. Υπερτιμάτε τον Μουζάλα - λέω πάντα το όνομά μου, δεν χρησιμοποιώ άλλα ονόματα - εάν νομίζετε ότι μπόρεσε να φωνάξει 850.000 μετανάστες. Τους φώναξαν Σύνδεσμοι Βιομηχάνων, εργατικά συνδικάτα, Υπουργοί και Πρωθυπουργοί βορειοευρωπαϊκών χωρών, οι οποίοι είχαν να λύσουν συγκεκριμένα δημοσιονομικά προβλήματα; Όσο και να τους φώναζε ο Μουζάλας, κανείς δεν θα ερχόταν. Και αυτό το ξέρετε επίσης. Μην αδικείτε τη χώρα.
Η Ευρώπη άργησε να το κατανοήσει. Μας έλεγαν: φταίτε εσείς, είστε η πόρτα. Τους λέγαμε: δεν είμαστε η πόρτα, η πόρτα είναι οι ακτές της Τουρκίας. Είμαστε το πρώτο μέρος του διαδρόμου. Πέρασαν μήνες μέχρι να το κατανοήσει η Ευρώπη. Μας έλεγαν: δεν φυλάτε τα σύνορά σας. Είναι άδικο. Το Λιμενικό δεν φυλάει τα σύνορά μας; Το Ελληνικό Ναυτικό δεν φυλάει τα σύνορά μας; Και καλά, εμείς είμαστε ότι είμαστε, η κυβέρνηση. Η FRONTEX; Η Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή; Κανείς δεν μπορεί να φυλάξει εκατό βάρκες την ημέρα σε ένα νησί. Εκτός αν τις βουλιάξει, που προφανώς κανείς δεν έχει μία τέτοια πρόθεση εδώ μέσα, ούτε ποτέ υπήρξε κάτι τέτοιο.
Φτάνουμε μετά από πάρα πολύ πείσμα, πάρα πολύ μεγάλη διπλωματική προσπάθεια, στη συμφωνία Ευρώπης - Τουρκίας. Ξέρετε, χλευαστήκαμε για αυτή τη συμφωνία στην αρχή. Ωστόσο εάν σήμερα είμαστε εδώ και μιλάμε και δεν είμαστε στη θάλασσα να βλέπουμε σαράντα βάρκες να έρχονται, είναι εξαιτίας αυτής της συμφωνίας. Αυτή η συμφωνία είναι μία μεγάλη επιτυχία. Αυτή η συμφωνία όμως είναι εύθραυστη και πρέπει να την υποστηρίξουμε. Αλλά είναι μία μεγάλη επιτυχία.
Είπαν κάποιοι: περιορίστηκαν οι ροές. Κυρίες, κύριοι, δεν περιορίστηκαν οι ροές. Είχαμε δέκα χιλιάδες plus τη μέρα. Αυτό το έχουμε ξεχάσει; Και έχουμε εβδομήντα με εκατόν είκοσι. Όχι χιλιάδες, ανθρώπους, ούτε εκατοντάδες. Μηδενίστηκαν οι ροές. Δίνει μια ανάσα αυτό το πράγμα. Και θέλουμε αυτή την ανάσα να την κρατήσουμε και να το διευθετήσουμε.
Έκλεισαν τα σύνορα παράνομα. Εγκλωβίστηκαν 55.000 άνθρωποι. Κρατήστε μία αντιστοιχία μαθηματική των μεγεθών. 55.000 άνθρωποι στο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας, με τον πληθυσμό της Ελλάδας και με την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, είναι 520.000 άνθρωποι στη Γερμανία μέσα σε 20 μέρες, 450.000 άνθρωποι στην Ιταλία μέσα σε 20 μέρες, 500.000 άνθρωποι στη Γαλλία μέσα σε 20 μέρες. Αυτό είναι μαθηματικά. Δεν έχει ιδεολογία, δεν έχει τίποτα μέσα.
Υγειονομική βόμβα. Δεν υπήρξε. Θα είχαμε μια επιδημία. Δεν είχαμε. Θα μπορούσαμε να έχουμε. Δεν είναι τυχαίο που δεν είχαμε. Προσπαθήσαμε. Φοβόμαστε μήπως έχουμε; Συνεχίζουμε να φοβόμαστε και θα προσπαθήσουμε.
Εγκληματικότητα. Δεν αποδεικνύεται.
Θέλω να πω, μη μεγεθύνουμε προβλήματα. Είναι ήδη μεγάλα. Διαχείριση κρίσης κάνουμε.
Ειδομένη. Αδικείτε τη χώρα μας. Σας βεβαιώνω, έχω πάει σε πάνω από 40 χώρες σε όλη μου τη ζωή. Δεν έχουν ξανασυμβεί πουθενά αυτά τα δύο πράγματα. Το ένα είναι, μία χώρα μέσα σε 50 - 60 ημέρες να χτίσει 60.000 προσωρινές -όχι καλές πάντα- θέσεις φιλοξενίας. Ποτέ. Ποτέ, πουθενά. Και δεν έχει υπάρξει Ειδομένη σε αυτό τον κόσμο, που να διαλυθεί μέσα σε 2 μήνες, χωρίς να ανοίξει μύτη. Με κόστος. Ναι. Διαχείριση κρίσης κάνουμε. Με κόστος, ναι.
Καλαί, 7 χρόνια. Το είδατε στην τηλεόραση. Παλιότερα - και αυτό δεν αποτελεί μομφή σε προηγούμενες κυβερνήσεις - είχαμε την Ηγουμενίτσα και είχαμε την Πάτρα… Τι συνέβαινε; Δυο - τρεις φορές το χρόνο πήγαιναν τα ΜΑΤ, έδερναν, έκαναν, έραναν, μετά ξανά τα ίδια. Πραγματικά θέλω αυτό να γίνει, κύριοι Πρόεδροι των άλλων κομμάτων, απόλυτα πιστευτό, δεν έχει ποτέ αυτό που λέω την έννοια του να μεμφθώ κάτι. Προσπαθώ να αναλύω τα γεγονότα.
Η Ειδομένη άδειασε. Την ερχόμενη εβδομάδα θα αδειάσουν και τα βενζινάδικα. Μας μένει Ελληνικό και Πειραιάς. Αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα. Και θέλω να θυμηθείτε όλοι ότι όταν λέω τέτοια πράγματα, γίνονται. Δεν είναι τυχαίο που δεν τα είπα πριν 20 μέρες. Δεν είναι τυχαίο πότε τα λέω. Γίνονται.
Δώσαμε λοιπόν στο χάος μορφή. Τους έχουμε αυτή τη στιγμή σε χώρους, κάνουμε δεύτερη καταγραφή. Από τις 6 Ιουνίου, το άσυλο, το οποίο δίνει μία τεράστια μάχη πηγαίνει στα camp, αρχίζει τις καταγραφές, κάνουμε μια δεύτερη καταγραφή, ώστε να ξέρουμε τι είναι αυτοί οι άνθρωποι. Να επιβεβαιώσουμε με τα προηγούμενα στοιχεία και να μπορέσουμε να δράσουμε. Να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε το σχέδιο που θα σας το περιγράψω.
Σε αυτή την προσπάθεια να χτίσουμε αυτούς τους πρόχειρους χώρους εργασίας, αδικήσαμε Δήμους και αδικήσαμε Περιφέρειες. Δεν υπήρχε καιρός. Ή μπορεί να ήμασταν και αδέξιοι, δεν έχει μεγάλη σημασία αυτό. Δεν υπήρχε καιρός. Έπρεπε να γίνουν.
Στο επόμενο σχέδιο, λέει το εξής. Και σας παρακαλώ κρατήστε το. Μέχρι τον Σεπτέμβριο, τα περισσότερα από αυτά τα προσωρινά Κέντρα τα οποία έχουν δημιουργηθεί, θα έχουν καταργηθεί. Τουλάχιστον τα τρία στα πέντε. Και θα έχουν φτιαχτεί μοιρασμένα ομοιόμορφα, σε όλη σχεδόν την Ελλάδα, με βάση αλγόριθμους και με βάση πρακτικές οι οποίες ισχύουν διεθνώς, που παίρνουν υπόψη γεωγραφία, πληθυσμό, οικονομική κατάσταση, ένα μοίρασμα αυτών οι οποίοι έχουν μείνει εγκλωβισμένοι στη χώρα μας, σε μικρές δομές κατά προτίμηση.
Και εδώ πέρα νομίζω ότι έρχεται το συνέδριο της ΚΕΔΕ να δείξει ότι μπορούμε να κάνουμε μία πολύ καλή συνεργασία, να παίξει τον ρόλο που θέλει η ίδια να παίξει, το έχει ζητήσει επανειλημμένα, νομίζω ότι και εγώ μερικές φορές πάνω στον πανικό μου της το στέρησα, αλλά τώρα έχουμε την ησυχία να κάτσουμε μέχρι τέλη Ιουνίου, να έχουμε έτοιμο έναν τέτοιο σχεδιασμό, ο οποίος θα ισομοιράζει το πρόβλημα και θα ισομοιράζει και τις λύσεις.
Σας παρακαλώ πολύ αυτό να το δείτε σαν μία πρόσκληση και σαν μία αυτοκριτική επίσης, για παραλείψεις που μπορεί να υπήρξαν, αλλά που τώρα έχουμε την άνεση να το διαχειριστούμε και που σας χρειαζόμαστε.
Γιατί και εγώ και το επιτελείο μου και η κυβέρνηση έχουμε καταλήξει ότι πρέπει να φτιάξουμε εργαλεία και παρότι ο νόμος που φτιάξαμε άνοιξε κάποια παράθυρα, δεν επαρκεί και θα πρέπει να φτιάξουμε καινούργια, ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να μπορέσει να αναλάβει ένα μεγάλο μέρος αυτής της ευθύνης. Και για να το κάνει αυτό, πρέπει να υπάρχει νομοθεσία, που σας καλούμε να μας υποδείξετε και να υπάρχουν και τα οικονομικά εργαλεία που θα μας καλέσετε να σας τα δώσουμε.
Στα νησιά. Ελάτε να θυμηθούμε τι γινόταν στη Σάμο, τι γινόταν στη Μυτιλήνη, τι γινόταν στη Χίο.
Μυτιλήνη. 4.000 με 6.000 κάθε μέρα. Κάθε μέρα. Ένα απίστευτο πράγμα. Σήμερα έχει 4.000 κόσμο.
Σάμος. Περίπου 2.500 - 3.000 άνθρωποι την ημέρα. Κάθε μέρα, κάθε μέρα. Σήμερα έχει λιγότερους από 2.000.
Χίος. Το ίδιο. Λέρος, το ίδιο.
Είμαστε καλύτερα. Τι έχει αλλάξει; Έχει αλλάξει το ότι λόγω της συμφωνίας Ευρώπης - Τουρκίας, αυτός ο πληθυσμός είμαστε υποχρεωμένοι να τον κρατήσουμε στα νησιά, δεν ανανεώνεται, έχει χάσει την ελπίδα του, λίγο πριν φτάσει στο ποταμάκι να πιει νερό στέρεψε το ποτάμι, ξέρει ότι θα επιστραφεί και είναι πολύ λογικό να αντιδρά πολλές φορές με θυμό ή οτιδήποτε άλλο. Αλλά παρ' όλα αυτά είναι καλύτερα.
Στη Μυτιλήνη γίνονται ζημιές και κάθε φορά που πάω εκεί πέρα με Επιτρόπους και ανθρώπους από την Ευρώπη, αρχίζουν: «we love you», «free border» και όλα αυτά τα οποία κάνουν και μια ζημιά. Νομίζω ότι τώρα που μιλάμε, στο δικό σας hot spot έχω μια πληροφορία ότι υπάρχει μια μικρή φασαρία εκεί πέρα.
Μην τρομάζουμε. Μπορούμε να το ελέγξουμε. Σε λίγο, εάν ισχύσει η συμφωνία Ευρώπης - Τουρκίας, τα νησιά σας θα αδειάσουν. Τα νησιά μας θα αδειάσουν. Να παρακαλάμε να μην ξαναδούμε τις βάρκες.
Μπαίνουμε λοιπόν Σεπτέμβριο στην τρίτη φάση, σας είπα για τον καταμερισμό, για τις δομές, για την άρση αδικιών που έγιναν στους Δήμους, κατά άλλους θα μπορούσαν να μη γίνουν, εμείς αυτό καταφέραμε να κάνουμε, δεν χάθηκε ο κόσμος εάν το Σεπτέμβριο αυτές έχει αρθεί.
Μπαίνουμε λοιπόν σε μία νέα φάση, χρειαζόμαστε την ΚΕΔΕ, ελπίζω να έχουμε την άνεση να δουλέψουμε χωρίς πανικό, όπως έπρεπε να δουλέψουμε πριν και οι μεν και οι δε και να τα καταφέρουμε.
Να ευχαριστήσω όλους τους Δημάρχους με τους οποίους συνεργάστηκα. Ξέρετε, συνεργάστηκα με Δημάρχους με τους οποίους ανήκαμε σε διαφορετικά πολιτικά κόμματα. Νομίζω ότι υπήρξαν πραγματικά, αυτό που λέμε, οι τοπικοί άρχοντες στον τόπο τους. Με καβγάδες, με κάποιες εντάσεις, αλλά το κύριο ήταν η συνεργασία. Και νομίζω ότι μέσα από αυτή την προσπάθεια, φτάσαμε σε πολιτισμένες αντιπαλότητες.
Τελειώνω με δύο πράγματα και ζητάω τη βοήθεια όλων. Και των κομμάτων της αντιπολίτευσης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Με τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας, ξεκινάει ένα νέο παιχνίδι ενοχών για τη χώρα μας, το οποίο είναι ότι πιο προσβλητικό έχει υπάρξει. Ότι η χώρα μας, παλεύοντας για την εφαρμογή της συμφωνίας Ευρώπης - Τουρκίας, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κάνουμε μία πάρα πολύ μεγάλη προσπάθεια ώστε να εφαρμόσουμε αυτή τη συμφωνία χωρίς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είμαι βέβαιος ότι και η αντιπολίτευση και εσείς συμφωνείτε σε αυτό.
Πρέπει να ενώσουμε τη φωνή μας και πρέπει αυτή η τάση η οποία κατηγορεί με θρασύτητα την Ελλάδα ότι οι πρόσφυγες ταλαιπωρούνται, κακοπαθαίνουν, καταπιέζονται, όχι μεμονωμένα αλλά σαν σύνολο, πρέπει να αντιστραφεί πανευρωπαϊκά, πρέπει να μην περάσει και πρέπει να είναι πολύ ηχηρό το σκαμπίλι που θα φάει αυτή η τάση, από ενωμένο τον πολιτικό κόσμο και τον λαό της χώρας.
Αύριο φεύγω. Δεν είναι προσβολή σε εσάς, έρχεται ο Γάλλος ομόλογός μου, έχουμε συνάντηση.
Θέλω επίσης να σας πω και να τελειώσω, σας ευχαριστώ όλους πάρα πολύ. Και με αυτούς με τους οποίους τσακωθήκαμε. Εγώ ποτέ δεν πίστεψα και πάντα έλεγα ότι ο Δήμαρχος ο οποίος αντιστέκεται, οι δημότες οι οποίοι διαδηλώνουν, δεν είναι κατά ανάγκη φασίστες. Φοβούνται. Σε όλα τα μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα, ακόμα και στο μικρασιατικό, που ήμασταν λαός ίδιος, η πρώτη αντίδραση είναι ένας φόβος και μετά ο φόβος καταλαγιάζει. Βοηθήστε να το καταλαγιάσουμε.
Θέλω τέλος να σας βεβαιώσω ότι εκτός από το: βοήθα Παναγιά, που είπα, έχουμε και σχέδιο το οποίο θα υλοποιήσουμε μαζί.
Σας ευχαριστώ πολύ.
