ΑΡΘΡΟ κ. Θεόδωρου Γεωργάκη
Ο κ. Θεόδωρος Γεωργάκης είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω,
Πρόεδρος του Ομίλου Στελεχών Αυτοδιοίκησης
και επί 16 συνεχή χρόνια Δήμαρχος Ηλιούπολης
Αναμφισβήτητα ζούμε σε εποχή δύσκολη, νεφελώδη.Εποχή που γίνονται εκπτώσεις σε αρχές, αξίες και ιδανικά.
Όλα φαίνονται να κινούνται σε παρακμή και το αξιακό σύστημα που επιβάλλεται να κυριαρχεί για να λειτουργεί σωστά και δημιουργικά,
η κοινωνία και η δημοκρατία, απασφαλίζεται διαρκώς και αχρηστεύεται. Δεν είμαι απαισιόδοξος και δεν ανήκω στην κατηγορία εκείνων που ισοπεδώνουν τα πάντα.Αντίθετα έχω αποθέματα αισιοδοξίας και θέλω να επιμένω να επαναπροσεγγίζω τα πράγματα από κάθε σκοπιά καθώς και να προβληματίζω και με τη δική μου απλή σκέψη και άποψη.
Έχοντας υπηρετήσει επί 4 συνεχείς τετραετίες την Αυτοδιοίκηση ως Δήμαρχος ενός μεγάλου Δήμου, πιστεύω ακράδαντα πως η Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αντιστροφή των κακώς κειμένων γιατί τι άλλο μπορεί να είναι η Αυτοδιοίκηση παρά το τρίπτυχο που ακούει στο όνομα Πόλη, Πολίτης, Πρόβλημα.
Είναι σαφές πως η Αυτοδιοίκηση για να πετύχει τους στόχους και τους σκοπούς της πρέπει να λειτουργήσει εκατό τοις εκατό με αρχές και αξίες ακόμα καλύτερα από τη σημερινή της λειτουργία.
ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Αναφερόμενος στις βασικές αρχές λειτουργίας και δράσης των ΟΤΑ θα ήθελα από την αρχή να επισημάνω ότι δεν <<κομίζω γλαύκα στην Αθήνα>>.Απλώς προσπαθώ να κωδικοποιήσω την θετική και την αρνητική εμπειρία μου από τη μακρόχρονη θητεία μου στη θέση του Δημάρχου Ηλιούπολης και από τη συμμετοχή μου στα όργανα κεντρικών Οργάνων των ΟΤΑ της χώρας μας.
1.Η αρχή της ομοψυχίας και της συνεργασίας
Ο πρώτος κανόνας που θα πρέπει να διέπει τη λειτουργία των ΟΤΑ είναι,
κατά την εκτίμησή μου η υπέρβαση των πολιτικών και κομματικών αντιπαραθέσεων, και πολύ περισσότερο βέβαια, των προσωπικών, στην καθημερινή λειτουργία των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων και των άλλων οργάνων διοίκησης των Δήμων, όπως είναι οι Δημαρχιακές Επιτροπές, τα διοικητικά Συμβούλια των Νομικών Προσώπων των ΟΤΑ κλπ.
Το ίδιο, βέβαια, θα πρέπει να ισχύει και στη λειτουργία των δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων θεσμικών φορέων των ΟΤΑ, όπως είναι ΤΕΔΚΝΑ και η ΚΕΔΚΕ, καθώς και των άλλων συντονιστικών φορέων των ΟΤΑ, όπως η ΕΕΤΑΑ κλπ.
Πιστεύω ότι στην προσπάθεια μας να ανταποκριθούμε στις ευθύνες που μας αναθέτουν οι πολίτες με την εκλογή μας, ως αντιπροσώπων τους στην διοίκηση των Δήμων που ζουν και διαβιώνουν γενικά
και ιδιαίτερα σε αυτή την κρίσιμη, ως προς την προοπτική τους, φάση που διέρχονται οι ΟΤΑ, δεν έχουμε
την πολυτέλεια των πολιτικών και κομματικών αντιπαραθέσεων, των οποίων εναρκτήρια ημερομηνία θα πρέπει να είναι η ημέρα προκύρηξης των δημοτικών εκλογών και καταληκτική η ημέρα ανακοίνωσης των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Τουλάχιστο αυτό, γιατί θα μπορούσα να συμπληρώσω ότι και ο προεκλογικός αγώνας οφείλει να διεξάγεται όχι με βάση την πολιτική-κομματική ένταξη των υποψηφίων, αλλά με βάση την πολιτική και τα
προγράμματά τους για την αντιμετώπιση των τοπικών προβλημάτων.
Από κει και πέρα, και σε όλη τη διάρκεια της τετραετίας, ο καθένας μας
οφείλει όχι στα λόγια αλλά στη πράξη να λειτουργεί, στο πλαίσιο της
δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμικών οργάνων, αλλά και στην τοπική
κοινωνία γενικότερα, με βάση την ανάγκη της εύρυθμης λειτουργίας και της προώθησης του έργου του ΟΤΑ, τον οποίο υπηρετεί, ανταποκρινόμενος στον θεσμικό του ρόλο, στη θέση και το επίπεδο, που τον ενέταξαν οι πολίτες με τη ψήφο τους, είτε από την πλευρά της διοίκησης, είτε από την πλευρά της αντιπολίτευσης.
2.Η αρχή της διαφάνειας και της χρηστής διαχείρισης
Το εσωτερικό πλαίσιο λειτουργία των ΟΤΑ αφορά και ο δεύτερος βασικός κανόνας που, κατά την εκτίμησή μου, οφείλουν να εφαρμόζουν με συνέπεια όλοι οι αιρετοί των ΟΤΑ, δηλ. τόσο τα μέλη των δημοτικών παρατάξεων της μειοψηφίας, αλλά πρωτίστως εκείνοι που ασκούν την διοίκηση.
Η δημοκρατική λειτουργία των θεσμοθετημένων οργάνων αποτελεί, βέβαια, τη βασική προϋπόθεση εφαρμογής αυτού του κανόνα. Δεν είναι όμως από μόνη της επαρκής, ή μάλλον, για να είναι ουσιαστική οφείλει να συμπληρώνεται από την πλήρη και αντικειμενική ενημέρωση όλων των πλευρών, ώστε να έχουν όλα τα μέλη των θεσμοθετημένων οργάνων την δυνατότητα της συμμετοχής στη λήψη των σχετικών αποφάσεων καθώς και στον έλεγχο της υλοποίησής τους.
Η διαφάνεια και η χρηστή διαχείριση είναι επίσης ο μόνος τομέας στον οποίο οφείλουμε να δεχθούμε εξωτερικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της
ανεξαρτησίας και της Αυτονομίας των ΟΤΑ, στο οποίο θα αναφερθούμε στην επόμενη βασική αρχή.
Αυτές οι δυνατότητες παρεμβάσεων, βέβαια, θα πρέπει να αφορούν θεσμοθετημένες ανεξάρτητες αρχές της κεντρικής διοίκησης, όπως για παράδειγμα το Ελεγκτικό Συνέδριο και τους Ορκωτούς Ελεγκτές-λογιστές κλπ και να λειτουργούν με βάση συγκεκριμένους Κανονισμούς.
Αυτονόητο, φυσικά, είναι και το δικαίωμα παρεμβάσεως της Δικαιοσύνης, στο πλαίσιο των συνταγματικών αρχών και του νομικού πλαισίου σε ότι αφορά τα οικονομικά, αλλά και τα ποινικά αδικήματα.
3. Η αρχή της ανεξαρτησίας και της αυτοτέλειας
Η τρίτη βασική αρχή λειτουργίας και δράσης των ΟΤΑ αφορά τη σχέση της με την κεντρική διοίκηση. Δεν θα αναφερθώ εδώ στα προβλήματα που έχουν επισημανθεί σχετικά με το πρόβλημα της ευθύνης των αιρετών και της επιβολής ποινών από υπηρεσιακά-διοικητικά όργανα, τούτο είναι ανεπίτρεπτο και δεν αποτελεί καλό παράδειγμα λειτουργίας των θεσμών.
Θα παρακάμψω επίσης τη βασική και αυτονόητη αρχή της παράλληλης με την εκχώρηση αρμοδιοτήτων διάθεσης από τον κρατικό προϋπολογισμό των σχετικών πόρων για την άσκηση τους.
Θα περιοριστώ μόνο σε δύο επισημάνσεις.
Η πρώτη αφορά την αντίφαση που εντοπίζεται ανάμεσα στην νομοθετική παρέμβαση της κεντρικής διοίκησης ή την παρέμβαση της Εκτελεστικής Διοίκησης στις ανεξάρτητες Αρχές, όπως ΑΣΕΠ, στις σχετικές με τη διαδικασία προσλήψεων, τις αμοιβές και τα εν γένει δικαιώματα των απασχολουμένων στους ΟΤΑ και τους δημόσιους οργανισμούς και φορείς που εντάσσονται στις αρμοδιότητες τους από τη μία, όπως για παράδειγμα τα ΚΕΠ, και στην μη αντίστοιχη θεσμοθέτηση των συνοδευτικών μέτρων, ή έστω την άμεση κάλυψη των δαπανών που απαιτούνται για την κάλυψη από τους ΟΤΑ των αμοιβών τους από την άλλη.
Η δεύτερη αφορά την συζητούμενη επέκταση της μεταρρύθμισης του «Καποδίστρια» με σημείο αιχμής την εκλεγμένη Τριτοβάθμια Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.
Θεωρώ την θεσμοθέτηση της εκλογής Περιφερειαρχών αποφασιστικής σημασίας μέτρο για την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας των ΟΤΑ, γιατί με τον τρόπο αυτό θα απαλλαγούν οι ΟΤΑ από μια διοικητική αρχή διορισμένη από την εκάστοτε κυβέρνηση, η οποία παρεμβαίνει άμεσα και καθοριστικά στη λειτουργία και τη δράση τους.Άμεση επικαιρότητα έχουν επίσης οι σχετικές με την συμμετοχή των ΟΤΑ, μέσω των αντίστοιχου επίπεδου θεσμικών φορέων τους, στα όργανα κατανομής και διαχείρισης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, που θα διασφαλίσει, έστω και μερικά, την αυτονομία και ανεξαρτησία τους στον κρίσιμο τομέα της εξασφάλισης χρηματοδοτήσεων για τις δράσεις τους.
4. Η αρχή της διεύρυνσης και επέκτασης των αρμοδιοτήτων
Επισημαίνουμε ότι είναι αυτονόητη η ανάγκη όπως η εκχώρηση αρμοδιοτήτων συνοδεύεται από την αντίστοιχη εκχώρηση πρόσθετων πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Επισημαίνω την δυνατότητα ανάληψης από μέρους των ΟΤΑ πρωτοβουλιών, κυρίως στον τομέα της Κοινωνικής Μέριμνας και Πρόνοιας, με αξιοποίηση για την χρηματοδότησή τους, των τακτικών εσόδων αφ’ενός μα και των περισσευμάτων που θα μπορούσαν να προκύψουν από την πιο ορθολογική και αυστηρότερη διαχείριση των πόρων που ήδη διαθέτουν, καθώς και από την ανάπτυξη οικονομικά αποδοτικών δραστηριοτήτων μέσω δημοτικών επιχειρήσεων, κλπ.
5. Η αρχή του στρατηγικού σχεδιασμού και προγραμματισμού
Η Πέμπτη και τελευταία, καθοριστική για το μέλλον των ΟΤΑ, βασική αρχή λειτουργίας και δράσης τους συνδέεται άμεσα τόσο με την εσωτερική λειτουργία τους , όσο και με το θεσμικό πλαίσιο της περιφερειακής δομής τους.
Ο αναγκαίος στρατηγικός σχεδιασμός και προγραμματισμός των κατά τόμους ΟΤΑ έχει δύο διαστάσεις:
H πρώτη είναι η χρονική διάσταση και αναφέρεται κυρίως στην ανάγκη ευρύτερων συναινέσεων και της συμμετοχής όλων των δημοτικών παρατάξεων σε μια διαδικασία κατάρτισης και υλοποίησης προγραμμάτων, που υπερβαίνουν τον χρονικό ορίζοντα της τετραετίας, τα οποία θα εξασφαλίσουν τη αναγκαία συνέχεια στο έργο του κάθε δήμου, ανεξάρτητα από τις εναλλαγές παρατάξεων ή προσώπων στην διοίκησή του.
Η δεύτερη είναι η τοπική διάσταση, δηλ. η κατάρτιση και υλοποίηση
προγραμμάτων, πού θα καλύπτουν ευρύτερες περιοχές, διαδημοτικού ή περιφερειακού χαρακτήρα, μέσω των οποίων θα αντιμετωπίζονται με ουσιαστικότερο και αποτελεσματικότερο τρόπο ακόμη και τοπικού χαρακτήρα προβλήματα.
Η διάσταση αυτή συνδέεται με την λειτουργία θεσμών που ήδη λειτουργούν, όπως οι «Σύνδεσμοι» Δήμων και Κοινοτήτων.
Η αποφασιστική αντιμετώπιση αυτής της ανάγκης, ωστόσο, συνδέεται με
την καθιέρωση του τρίτου βαθμού εκλεγμένης αυτοδιοίκησης καθώς και με την συζητούμενη θεσμοθέτηση νέων σχημάτων συνεργασίας, όπως για παράδειγμα οι Μητροπολιτικοί Δήμοι.
Οφείλουμε βέβαια να επισημάνουμε ότι, η εφαρμογή αυτής της αρχής προϋποθέτει αναβάθμιση των υπηρεσιών των ΟΤΑ με την αποφασιστική προώθηση της χρήσης των νέων τεχνολογιών και την αντίστοιχη εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού τους.
Ασφαλώς και θα πρέπει η Κεντρική Αυτοδιοίκηση να πεισθεί ότι οφείλει να ανοίξει νέους ορίζοντες για τους ΟΤΑ της πατρίδας μας.
Ίσως πολλοί από τους συναδέλφους μου στα μετερίζια της
Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θεωρήσετε αυτονόητα τα όσα προανέφερα και,
κατά συνέπεια, περιττή την επανάληψή τους. Αυτό θα μου έδινε μεγάλη ικανοποίηση, γιατί θα σήμαινε ότι αυτές οι αρχές ήδη υλοποιούνται, που σημαίνει ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την άμεση ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων που μας απασχολούν και για την δρομολόγηση ενός καλύτερου μέλλοντος για τους ΟΤΑ, τις τοπικές κοινωνίες και συνολικά την πατρίδα μας.
Ακόμη και αν δεν συμβαίνει, ωστόσο, κάτι τέτοιο, η απόσταση που μας χωρίζει από την πλήρη εφαρμογή των αρχών αυτών δεν είναι πολύ μεγάλη. Πράγμα που σημαίνει ότι, ούτως ή άλλως, ένας νέος ορίζοντας μπορεί να ανοίξει, αρκεί να το πιστέψουν οι κυβερνώντες αλλά πρωτίστως όσοι υπηρετούν την Αυτοδιοίκηση και ακόμη όσοι επιθυμούν να την υπηρετήσουν.
Η Αυτοδιοίκηση έχει μεγάλη δύναμη αρκεί να θέλει και να προγραμματίζει πως θα την χρησιμοποιεί διαρκώς.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ
π. Δήμαρχος Ηλιούπολης
